برای آن‌که قرارداد بیمه معتبر باشد طرفین قرارداد (بیمه‌گر و بیمه‌گذار) باید اهلیت استیفا داشته باشند. این اهلیت در مورد بیمه‌گر، کمتر مطرح است، چون بیمه‌گر شخصیت حقوقی است و طبق قانون به ثبت رسیده و سازمان نظارتی، فعالیت آن‌را کنترل میکند.
اهلیت اغلب در ارتباط با بیمه‌گذار موضوع بحث است. اهلیت استیفا یعنی داشتن قدرت اعمال حق، قابلیت استیفا، دخل و تصرف در اموال و دارائی و انجام دادن معاملات. برای درستی هر قراردادی شرایط زیر اساسی است:
الف‌ـ قصد و رضای طرفین قرارداد: انجام گرفتن عمل ایجاب و قبول
ب‌ـ اهلیت طرفین
پ‌ـ مشخص بودن موضوع قرارداد که مورد معامله یا انجام گرفتن عقد است
ت‌ـ مشروعیت جهت قرارداد
برای صدور بیمه‌نامه و پذیرش ریسک، مراحل زیر انجام می‌گیرد: عرضه بیمه (تولید بیمه): مشتری یا خود مستقیماً به شرکت بیمه مراجعه میکند یا واسطه‌های بیمه (نمایندگان و کارگزاران) آن‌را به مشتری عرضه می‌کنند. مشتری تمایل خود را به خرید بیمه اعلام میکند. بنابراین عمل ایجاب را مشتری با تکمیل پیشنهاد بیمه انجام می‌دهد. بیمه‌گر نیز کار خود را به شرح زیر انجام می‌دهد:
ـ شناسائی و کارشناسی ریسک (ارزیابی ریسک)
ـ جمع‌آوری آمار و اطلاعات
ـ ارزیابی میزان تعهدات
ـ پذیرفتن یا نپذیرفتن ریسک
ـ در صورت پذیرش، تعیین نرخ و محاسبه حق بیمه
قبولی بیمه‌گر پس از ارزیابی ریسک و تعیین حق بیمه با صدور بیمه‌نامه و امضاء آن اعلام می‌شود.
بر اساس ماده یک قانون بیمه، اعتبار عقد بیمه موکول به آن است که بیمه‌گذار حق بیمه بپردازد. البته حقی که برای بیمه‌گر بر اساس ماده یک قانون بیمه مبتی بر دریافت حق بیمه و اعتبار بخشیدن به قرارداد قائل شده‌اند دستور آمرانه قانون‌گذار نیست.
بنابراین، بیمه‌گر می‌تواند از حق دریافت حق بیمه قبل از شروع آثار بیمه‌ای قرارداد صرف‌نظر کند، کما این‌که در مواردی که حق بیمه سنگین است بیمه‌گر موافقت میکند که بیمه‌گذار حق بیمه را قسطی بپردازد. در آن صورت با پرپرداخت اولین قسط حق بیمه، اعتبار قرارداد بیمه شروع می‌شود.
البته معمولاً در شرایط عمومی، شرط می‌شود که هرگاه قبل از پرداخت کلیه اقساط حق بیمه خسارتی واقع شود کلیه اقساط باقی‌مانده حق بیمه حال می‌شود و از میزان خسارتی که بیمه‌گر باید پرداخت کند کسر خواهد شد و باقی‌مانده خسارت پرداخت می‌شود.
معمولاً اعتبار قرارداد بیمه، بی‌درنگ پس از صدور شروع می‌شود ولی الزامی ندارد که حتماً صدور و آغاز اعتبار قرارداد همزمان باشد.
شروع اعتبار قرارداد بیمه در متن بیمه‌نامه درج می‌شود. غالباً ساعت ۱۲ ظهر، روز صدور یا فردای روز صدور است. در برخی کشورها، آغاز اعتبار ساعت ۴ بعد‌ازظهر، گاهی نیز ساعت ۲۴ روز صدور است. به‌هر حال این امر، به توافق طرفین قرارداد وابسته است ولی حتماً باید ساعت دقیق آن مشخص باشد تا در لحظه وقوع حادثه و تحقق خطر بیمه شده همه‌چیز مشخص باشد و تردیدی ایجاد نشود که آیا حادثه قبل از آغاز اعتبار قرارداد بیمه بوده یا بعد از آن.
بیمه‌گذار در رابطه با قرارداد بیمه وظایفی به‌شرح زیر دارد:
الف‌ـ حق بیمه را طبق شرایطی که بیمه‌گر موافقت کرده است بپردازد.
ب‌ـ یک‌طرفه تغییری در میزان حق بیمه ندهد.
پ‌ـ اموال بیمه شده را نزد شرکت دیگری بیمه نکند.
بیمه تا حدود زیادی تابع اراده بیمه‌گر و بیمه‌گذار است. به‌‌علت طبیعیت بیمه، قواعد و مقررات خاصی نظیر داشتن حد اعلای حسن‌نیت، اصل غرامت، اصل جانشینی، اصل تعدد بیمه، اصل نفع بیمه‌پذیر و اصل رابطه علبت بر آن حکومت میکند.
یکی از ویژگی‌های عقد بیمه در روش تفسیر قراداد است. هرجا ابهام یا تردیدی از جهت شمول یا عدم شمول خسارت یا میزان آن پیش آید معمولاً تفسیر به نفع بیمه شده خواهد بود زیرا که مردم به بیمه‌گران اعتماد می‌کنند و بیمه‌گر است که قراداد را تنظیم میکند. بیمه‌گذار یا بیمه‌شده دخالتی در شکل و نحوه تنظیم قرارداد ندارد (قرارداد بیمه قراردادی الحاقی است).
برای مطالعه مطالب بیشتر اینجا کلیک کنید.
صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید.