یکی از مواردی که برای بیمه گذاران باید مشخص شود تفاوت بین باطل شدن و فسخ بیمه‌نامه میباشد. در این نوشته میخواهیم مختصری تفاوت این دو مقوله را با یکدیگر توضیح دهیم.
فرق بین بطلان و فسخ بیمه چیست؟
طبق اصول کلی حقوقی، برقرارداد باطل هیچ اثری مترتب نیست و کلیه آثار آن از بین می‌رود. در واقع، قرارداد به‌وجود نمی‌آید. بطلان قرارداد به لحاظ ممانعت از تقلب یکی از طرفین و رعایت نظم عمومی برقرار شده است.
فسخ‌قرارداد بیمه صرفاً برای حفظ حقوق طرفی که از حق فسخ برخوردار می‌شود وضع شده است، لذا، دارنده حق فسخ میتواند قبل از انقضای مدت پیش‌بینی شده حق خود را اعمال و قرارداد بیمه را فسخ کند، یا آن‌که با صرف‌نظر کردن از حق خود، قرارداد را باقی نگه دارد.
در حالی که در مورد بطلان، چه طرف بخواهد و چه نخواهد، بطلان محقق می‌شود. در ضمن، اثر فسخ بر زمان بعد از فسخ خواهد بود. یعنی، فرض بر این است که قرارداد قبل از فسخ صحیح و معتبر بوده و عمل فسخ به حیات آن خاتمه می‌دهد؛ در حالی‌که بطلان، قرارداد بیمه را از بدو امر کان‌لم یکن می‌سازد.
بیمهگر موظف است که حق بیمه مربوط به زمان بعد از فسخ قرارداد را متناسب با مدت باقی‌مانده به بیمهگذار مسترد دارد.
موارد فسخ و انفساخ قرارداد بیمه کدامند؟
در موارد زیر هر بیمهگر و هم بیمهگذار حق فسخ قرارداد را دارند:
الف‌ـ در صورتی که قراداد برای دوره‌های معین چند ساله منعقد می‌شود، و در پایان هر دوره هر یک از دو طرف با اطلاع قبلی حق فسخ قراداد بیمه را دارند.
ب‌ـ در صورت انتقال موضوع بیمه (ماده ۱۷ قانون بیمه)
پ‌ـ در صورت انتقال موضوع بیمه، بیمهگر، وارثان قانونی و منتقل‌الیه حق فسخ قرارداد بیمه را دارند.
بیمهگر علاوه بر موارد مذکور، در موارد زیر نیز میتواند قرارداد بیمه را فسخ کند:
الف‌ـ در صورت پرداخت نشدن حق بیمه در موعد مقرر
ب‌ـ بعد از خسارت
پ‌ـ در صورتی که بیمهگذار بدون سوء نیت از اظهار مطالب لازم و مهمی در خصوص خطر موضوع بیمه خودداری کرده یا مطالب کذبی سهواً اظهار داشته باشد و بیمهگر حق بیمه واقعی را نگرفته باشد در آن صورت اگر بیمهگذار مایل به ادامه قرارداد با حق بیمه واقعی نباشد بیمهگر حق فسخ قرارداد را دارد (ماده ۱۳ قانون بیمه)
ت‌ـ در صورت تشدید خطر (موضوع ماده ۱۶ قانون بیمه)
بیمهگذار هم در موارد زیر میتواند قرارداد بیمه را فسخ کند:
الف‌ـ در صورتی که از کیفیات تشدیدکننده خطر کاسته شود و بیمهگر حاضر به استرداد قسمتی از حق بیمه نباشد.
ب‌ـ در صورتی که بیمهگر بعد از خسارت، یکی دیگر از بیمه‌های او را فسخ کرده باشد. در آن صورت بیمهگذار حق دارد کلیه بیمه‌نامه‌های خود را فسخ کند و نزد بیمهگر دیگری ببرد.
پ‌ـ در صورت توقف یا ناتوانی بیمهگر در ایفای تعهدات
قرارداد بیمه در موارد زیر خودبه‌خود فسخ می‌شود (انفساخ)
الف‌ـ در صورتی که مورد بیمه در نتیجه وقوع حادثه‌‌ای جز حادثه بیمه شده کاملاً از بین برود.
ب‌ـ در صورتی که اجازه عملیات بیمه‌ای از بیمهگر سلب شود.
علاوه بر بطلان، فسخ و انفساخ قرارداد بیمه، در چه مواردی قرارداد بیمه خاتمه می‌یابد؟
الف‌ـ تحقق خطر موضوع بیمه
ب‌ـ انقضای مدت قرارداد بیمه
پ‌ـ اقاله قراداد (بیمهگر و بیمهگذار قبل از سررسیدن مدت قراداد، با توافق به عمر قرارداد خاتمه دهند)
ت‌ـ انجام گرفتن کار موضوع قرارداد بیمه
در صورت فسخ قرارداد بیمه، حق بیمه برگشتی چگونه محاسبه می‌شود؟
معمولاً در صورتی که فسخ از طرف بیمهگذار باشد حق بیمه سهم بیمهگر برای مدتی که قرارداد اعتبار داشته به‌صورت کوتاه مدت محاسبه می‌شود. اگر بیمهگر قرارداد بیمه را فسخ کند یا قرارداد بیمه منفسخ شود حق بیمه به‌طور روزشمار محاسبه می‌شود و حق بیمه مدت باقی‌مانده، به‌منزله حق بیمه برگشتی، به بیمهگذار مسترد می‌شود.
در چه مواردی قرارداد بیمه باطل است؟
در شش مورد زیر، قرارداد بیمه باطل می‌شود:
الف‌ـ فقدان یا معلول بودن یکی از شرایط اساسی عقد
ب‌ـ اظهارات کذب عمدی بیمهگذار یا کتمان عمدی حقایق، که به تغییر یا کاهش اهمیت خطر در نظر بیمهگر منجر شود.
پ‌ـ اضافه بیمه‌کردن متقلبانه مورد بیمه
ت‌ـ تعدد بیمه با قصد تقلب
ث‌ـ بیمه خطری که قبل از عقد واقع شده است.
ج‌ـ بیمه عمر یا حادثه جسمانی بدون رضایت کتبی بیمه شده.
برای مطالعه مطالب بیشتر اینجا کلیک کنید.
برای پیوستن به صفحه اینستاگرام ما اینجا کلیک کنید.